Onderwijs is voorwerp van aanhoudende zorg voor de overheid en desondanks (of juist daarom?) bron van aanhoudende publieke kritiek. Aandacht wordt besteed aan de kenmerkende eigenschappen van het Nederlandse onderwijs en de gevolgen daarvan voor de individuele leerling en student. Aan de hand van zijn eigen levensgeschiedenis en ervaringen − hij was leerling, student, leraar, leidinggevende en onderwijsbestuurder − legt de auteur de wortels bloot van het onderwijsstelsel zoals zich dat de afgelopen vijftig jaar heeft ontwikkeld. Hij neemt daarbij specifiek belangrijke fenomenen in de onderwijsgeschiedenis, zoals de Mammoetwet en de ROC-vorming onder de loep. Hij laat zien wat de onderliggende ideologische waarden zijn die het overheidsbeleid hebben bepaald en van welke invloed deze zijn geweest op de vormgeving en prestaties van het onderwijs in de afgelopen decennia. De studie richt zich met name op het begrip ‘toegankelijkheid’ en de mate waarin het bestel tegemoet komt aan de behoeften en talenten van het individu. De studie laat zien dat het Nederlandse onderwijs niet altijd rekening houdt met de belangen van de onderwijsvrager. Het Nederlandse onderwijs dient volgens de auteur vooral de belangen van maatschappelijke partijen en is als zodanig voortdurend inzet van een machtsstrijd om het bezit van de instituties in het publieke domein.
