De Schaal voor Emotionele Ontwikkeling: een bewezen effectief instrument
In de afgelopen 25 jaar heeft de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling zich bewezen als een betrouwbaar, gevalideerd en volwaardig instrument. Inmiddels is de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling – Revised² (SEO-R²) ontwikkeld. De SEO-R² is een onmisbaar hulpmiddel geworden voor het assessment, de beeldvorming, diagnostiek en de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking. Wanneer er naast de verstandelijke beperking ook sprake is van gedragsproblemen of een psychiatrische stoornis, helpt de SEO-R² om het gedrag van de persoon beter te begrijpen. Dit stelt de omgeving in staat om effectiever in te spelen op de basale behoeften van de persoon (Morisse, Sappok, De Neve & Došen, 2017).
Verschillende varianten
In 2017 werd de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling – Verkort (SEO-V) geïntroduceerd. Deze verkorte versie bevat 8 domeinen in plaats van 13, wat de afname aanzienlijk versnelt. In 2024 werd een herwerkte versie van de SEO-V uitgebracht, waarin ook fase 6 is toegevoegd. Deze versie heeft de naam SEO-V² gekregen.
Op basis van de SEO-R² ontwikkelde Rachel de Groot het SEO-R² Kleurenprofiel. Dit is een werkvorm die bestaat uit kaartjes met kleuren, illustraties en vragen, waarmee deelnemers actiever worden betrokken. In Nederland wordt het kleurenprofiel gebruikt als discussie-instrument binnen teams bij de beeldvorming van cliënten met een verstandelijke beperking.
Daarnaast is er de Vragenlijst Emotionele Ontwikkeling (VEO), een experimentele vragenlijst die direct met de betrokken cliënt kan worden ingevuld. Deze vragenlijst is opgenomen in het boek Emotionele ontwikkeling: over basisbehoefte, draagkracht en plezier van Jolanda Vonk (2021). De VEO wordt momenteel nog onderzocht en gevalideerd.
De SEO-R², SEO-V², VEO en het SEO-R² Kleurenprofiel zijn verschillende instrumenten die naast elkaar gebruikt kunnen worden.
Inleidende studiedag
Deze studiedag is bedoeld voor professionals die weinig of geen ervaring hebben met het afnemen van de SEO. Gedurende de dag word je meegenomen in de zeven fasen van het model voor emotionele ontwikkeling en krijg je meer inzicht in de achtergronden van de verschillende SEO-varianten. Het doel van de studiedag is dat je aan het einde in staat bent om met de schalen te werken. Mocht je na het gebruik van de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling nog vragen hebben, dan kun je een verdiepende studiedag volgen.
Ga zorgvuldig om met de afname van de SEO-R²
In de handleiding van de SEO-R² worden geen eisen gesteld ten aanzien van de zorgopleiding of het opleidingsniveau van de persoon die de schaal afneemt. Wel worden in de handleiding (pagina 32 en 33) eisen gesteld aan de kennis, vaardigheden en ervaring die de beoordelaar nodig heeft om de SEO goed te kunnen afnemem. Zo is het belangrijk, dat de persoon die de schaal afneemt:
- voldoende kennis heeft van de emotionele ontwikkeling en de ontwikkelingsdynamische benadering volgens prof. dr. Anton Došen
- kennis heeft van de algemene ontwikkelingspsychologie.
- de schaal eerst een aantal keer als oefening heeft afgenomen, voordat hij/zij de schaal bij een echte cliënt afneemt. Bij voorkeur oefen je onder begeleiding van een ervaren beoordelaar.
- de informanten (zoals ouders of begeleiders) uitleg en duidelijkheid kan verschaffen over de emotionele ontwikkeling en de SEO-R².
- de afname van de SEO-R² inbedt in een ruimere totaalvisie rond emotionele ontwikkeling.
Om deze reden zal FORTIOR bij deze scholing over de SEO-R² geen beroepsgroepen weigeren. Wel wil FORTIOR jou als deelnemer aan deze scholing op het hart drukken om zorgvuldig om te gaan met de afname van de SEO-R². Aangezien er aan deze studiedag geen toetsing is verbonden, is het je eigen professionele verantwoordelijkheid om in te schatten of je (na afloop van de training) in voldoende mate beschikt over de benodigde kennis en vaardigheden om de SEO-R² af te kunnen nemen.
Inhoud van de training
Het programma van de studiedag bestaat uit een theoretisch en praktisch gedeelte. In de ochtend wordt de theoretische achtergrond behandeld waarbinnen de SEO-R², de SEO-V en het SEO-R kleurenprofiel geplaatst moeten worden.
In de middag zijn er twee praktische workshops van ieder 1½ uur waaraan alle deelnemers van de studiedag kunnen deelnemen. De deelnemers worden uitgenodigd tot actieve deelname aan de workshop door eigen ervaring en praktijkvragen in te brengen. Gezien de duur van de workshops is het niet waarschijnlijk dat alle vragen (diepgaand) aan bod kunnen komen.
Thema’s van het ochtendprogramma:
- Wat is emotionele ontwikkeling?
- Nut en noodzaak: het belang van werken met SEO
- Neurobiologische achtergronden van emotionele ontwikkeling
- De 7 Fasen in emotionele ontwikkeling
- Oefenen met het herkennen van de fasen
- Welke verschillende varianten: SEO-R², het SEO-R² Kleurenprofiel, de SEO-V²
- Hoe werk je met de SEO-R²: afnemen en scoren
- Oefenen met de afname en scoring van de SEO-R²
Leerdoelen:
Aan het eind van de dag:
- kennen de deelnemers de 7 fasen uit het model voor emotionele ontwikkeling.
- zijn de deelnemers op de hoogte van het belang van de ontwikkelingsdynamische benadering.
- zijn de deelnemers geïnformeerd over de neuropsychologie rond emotionele ontwikkeling
- kennen de deelnemers de verschillende varianten van de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling en weten ze hoe deze verschillende varianten ingezet kunnen worden.
- zijn de deelnemers geïnformeerd over de juiste procedure waarop de SEO-R² dient te worden afgenomen en gescoord.
- hebben de deelnemers kunnen oefenen met de afname van de SEO-R².
Doelgroep voor deze studiedag
De studiedag is bedoeld voor professionals die nog weinig tot geen ervaring hebben met get afnemen van de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling.
- psychologen, orthopedagogen, psychodiagnostisch medewerkers, verpleegkundig specialisten die werken met mensen met een verstandelijke beperking in hun eigen praktijk, in organisaties voor zorg aan mensen met een verstandelijke beperking, GGZ, verslavingszorg en forensische hulpverlening
- psychologen en orthopedagogen in het speciaal onderwijs.
Accreditatie
Accreditatie is toegekend door:
- Accreditatiebureau NIP Kinder- en Jeugdpsycholoog (K&J) / NVO Orthopedagoog-Generalist (OG) (geldt ook voor SKJ) voor het volgend aantal punten:
- Herregistratie: 6 punten
- Opleiding – diagnostiek: 3 punten
Accreditatie wordt aangevraagd:
- Registerplein voor psychodiagnostisch medewerkers, maatschappelijk werkers en GGZ agogen