Scholen die werken aan kwaliteitsverbetering van het onderwijs, lopen tijdens dat proces onherroepelijk tegen vragen aan. Collegiale visitatie is een krachtig hulpmiddel om daarop antwoorden te vinden, zo blijkt uit de eerste ervaringen van scholen die meedoen aan de collegiale visitaties van het project Stap 2. “Het is een prettige en laagdrempelige manier om reflectie te krijgen.”
De aanpak is in opdracht van de VO-raad ontwikkeld door een groep van tien scholen: gedurende een dag worden deelnemers getraind in visitatievaardigheden en vervolgens voeren ze (peer)visitaties bij elkaar uit. De eerste elf visitaties zijn inmiddels uitgevoerd en de reacties zijn enthousiast, zo blijkt uit een telefonische evaluatieronde. “Het is goed om een spiegel voorgehouden te krijgen. Niet omdat het moet, maar omdat je het wilt. Vanuit jezelf, vanuit een lerende houding”, vindt schoolleider Hanneke Strankinga (Hilfertsheem College).
Ontwikkelvragen
Doordat de gevisiteerde scholen zelf ontwikkelvragen formuleren, sluit de visitatie naadloos aan bij de ontwikkeling op de betreffende school. De ontwikkelvragen zijn dan ook zeer verschillend, bijvoorbeeld: ‘Hoe realiseren we met elkaar een onderzoekende en lerende houding in de school?’ of ‘In hoeverre worden de leerlingen geactiveerd om te leren en is er sprake van een gezamenlijke verantwoordelijkheid (van docenten en leerlingen) voor het leerproces?’
Aan het einde van de visitatiedag koppelt de visitatiecommissie de eerste bevindingen mondeling terug. “Inhoudelijk was de terugkoppeling goed onderbouwd”, vertelt Hanneke Strankinga. “Er werd goed uitgelegd hoe men tot bepaalde uitspraken was gekomen.” Ook Vicky Platzbeecker (teamleider Dendron College) is tevreden: “We hebben er al hele waardevolle dingen uitgehaald. Praktische punten waar we echt iets mee kunnen, zowel direct als in de toekomst.
Later zullen de gevisiteerde scholen een uitgebreide schriftelijke rapportage krijgen. “Ik ben heel benieuwd naar het verslag”, zegt afdelingsleider Bram Thielen (afdelingsleider Cambreur College). “Ook omdat wij wel een ingewikkelde vraag hadden. Krijgen we handvatten en nieuwe inzichten om ons proces verder vorm te kunnen geven?”
Vreemde ogen
De geïnterviewden benadrukken het belang van ‘de blik van de buitenstaander’. Een outsider neemt dingen waar die je zelf niet (meer) ziet. Vicky Platzbeecker: “Er komt iemand binnen met een blanco blik, die dingen heel anders ziet dan hoe je er zelf tegenaan kijkt. Die frisse blik maakt je weer scherper.” Ook Elizabeth de Velde (schoolleider Vakcollege Noordoostpolder) vindt het een prettige en laagdrempelige manier om reflectie te krijgen. “Veel dingen weet je al, maar je krijgt bevestiging dat je er echt wat mee moet en met elkaar aan de slag moet.” Tegelijkertijd is het belangrijk dat de visitatoren geen échte buitenstaanders zijn, vindt Bram Thielen: “Het is heel waardevol dat het collega’s zijn die snappen hoe het gaat op een school. Ze herkennen zaken en plaatsen het in een goede context.” Ook de visitatoren vinden het leuk en leerzaam om op andere scholen te kijken: “Dit zou ik vaker willen doen!” (Sipko van Sluis, teamleider Mavo aan Zee).
Waardevol
De visitatie levert eye-openers, handvatten, nieuwe inzichten en aanbevelingen op. “Het beeld was herkenbaar, maar er werden ook zaken zichtbaar die je had gehoopt te zien en die nog niet zichtbaar waren”, vertelt Sipko van Sluis. En Wolbert van Wageningen (schoolleider Hogeland College) zegt: “Er kwam een opdracht voor de school uit voort om aan de missie en de visite te werken, zonder de ontwikkeling van het primaire proces uit het oog te verliezen. Goed werk, we kunnen hier mee verder.” Alle gevisiteerde scholen raden het andere scholen dan ook aan om aan de collegiale visitaties mee te doen. “Het is bijna zonde als je niet in zo’n traject stapt, dan doe je jezelf tekort,” aldus Bea Kroeze (schoolleider Piter Jelles, Kollum).
