De Schaal voor Emotionele Ontwikkeling (SEO-R²) wordt al vele jaren gebruikt in Nederland en Vlaanderen voor de diagnostiek en behandeling van mensen met een verstandelijke beperking, probleemgedrag en psychiatrische stoornissen. Het afnemen van de SEO-R² kost echter veel tijd. Daarom gingen deskundigen uit Duitsland, België, Nederland en Engeland, verenigd in het “Network of Europeans on Emotional Development (NEED)”, op zoek naar een verkorte versie van de schaal die minder tijdrovend is. Na enkele jaren van onderzoek en ontwikkeling werd in 2017 de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling – Verkort geïntroduceerd. Deze verkorte versie is gebaseerd op de SEO-R². Sinds december 2024 is er een herwerkte versie beschikbaar onder de naam SEO-V². Beide schalen zijn volwaardig en kunnen naast elkaar gebruikt worden.
Wat is nieuw aan de SEO-V²?
Omdat de schaal nu ook wordt gebruikt bij jongeren zonder verstandelijke beperking, was er behoefte om fase 6 (leeftijd 12 tot 18 jaar) toe te voegen. Deze toevoeging maakt het gemakkelijker om met de SEO-V² de emotionele ontwikkeling van jongeren en volwassenen met psychiatrische problematiek zonder verstandelijke beperking in te schatten.
In de handleiding wordt ook de huidige stand van wetenschappelijk onderzoek gepresenteerd, zodat de auteurs benadrukken dat de schaal niet alleen nuttig, maar ook valide en betrouwbaar is.
Het belang van inzicht in emotionele ontwikkeling
De SEO-V² wordt ingezet als diagnostisch instrument om het emotionele ontwikkelingsniveau van kinderen, jongeren en volwassenen met een verstandelijke beperking en/of psychiatrische problematiek te beoordelen. Inzicht in iemands emotionele ontwikkeling is cruciaal voor het begrijpen van zowel adaptief gedrag (normaal, maar soms lastig, gedrag) als maladaptief gedrag (probleemgedrag). Het biedt ook inzicht in de emotionele behoeften en de persoonlijkheidsstructuur van de persoon. Volgens de auteurs kunnen door het in kaart brengen van iemands emotionele ontwikkeling, zijn innerlijke beleving en gedrag beter worden begrepen. Als probleemgedrag en psychiatrische problematiek beter worden begrepen, kunnen behandelingen en ondersteuning effectiever worden ingezet.
De Schaal voor Emotionele Ontwikkeling – Verkort² (SEO-V²)
De SEO-V² bestaat uit 240 binaire items die zes fasen van emotionele ontwikkeling beschrijven in acht domeinen:
- Omgaan met het eigen lichaam
- Omgang met emotioneel belangrijke anderen
- Omgaan met een veranderende omgeving (permanentie van objecten)
- Differentiatie van emoties
- Omgang met medecliënten
- Omgaan met materiaal en activiteiten
- Communicatie
- Affectregulatie
De domeinen zijn verdeeld over zes fasen van emotionele ontwikkeling, waarbij per fase vijf vragen worden gesteld. Bij de scoring wordt per item aangegeven wat van toepassing is (binaire schaal). De schaal wordt afgenomen met minimaal twee informanten die de persoon in verschillende situaties hebben meegemaakt.
De SEO-V² is gebaseerd op het concept “emotioneel functioneren”, waarbij ervan uit wordt gegaan dat emotionele behoeften dynamisch zijn en in de loop van de tijd kunnen veranderen. Het voornaamste doel van de schaal is om de emotionele behoeften in kaart te brengen, niet alleen het emotionele ontwikkelingsniveau.
Vereisten voor de beoordelaar
De SEO-V² dient te worden afgenomen door professionals die diagnostisch opgeleid zijn in de ontwikkelingspsychologie, pedagogiek of psychiatrie. Het is belangrijk dat de beoordelaar kennis heeft van algemene ontwikkelingspsychologie, met een bijzondere focus op het model van emotionele ontwikkeling. De auteurs raden aan de afname en scoring van de schaal te oefenen onder begeleiding van een ervaren beoordelaar.
Gewenste voorkennis voor de training
In deze training ligt de focus op de achtergrond, afname en scoring van de SEO-V². Het model voor emotionele ontwikkeling wordt niet behandeld. Daarom is het noodzakelijk om vooraf kennis te hebben van zowel de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling als het model van emotionele ontwikkeling. Deze online training duurt drie uur, en de stof zal snel worden behandeld. Het is daarom aan te raden om vooraf de SEO-V² handleiding door te nemen en het afnameformulier te bekijken.
Als je al veel kennis hebt over de SEO-V², biedt deze training wellicht minder nieuwe informatie.