Omgaan met verschillen, rekening houden met verschillen, maatwerk leveren voor wie dat nodig heeft, differentiëren in begeleiding en aandacht,….dat doen we elke dag. Echter de diversiteit in de klas neemt toe, de verschillende leerbehoeften van leerlingen komen prominenter naar voren en de overheid heeft er de focus opgelegd.
Al deze ontwikkelingen vragen erom opnieuw de mogelijkheden van differentiatie in de les te onderzoeken.
Grofweg zijn er drie invalshoeken om met diversiteit aan leerbehoeften in de klas om te gaan:
- Organisatorische insteek
- Didactische insteek
- Geavanceerde insteek, gericht op specifieke verschillen
Het is een misverstand te denken dat differentiatie vooral moet worden vormgegeven door verschillende taken uit te delen aan leerlingen van verschillend niveau. De begeleiding van groepen leerlingen binnen de muren van het klaslokaal anders te organiseren omdat de een meer en de ander minder begeleiding nodig. Of te werken met een geavanceerd aftekensysteem om de verschillende vorderingen van de leerlingen allemaal apart te kunnen volgen. Deze manieren van omgaan met verschillen in de klas kunnen werken, maar dan is de klacht al gauw dat dat enorm veel tijdsinvestering vraagt van de docent en je moet een stressbestendige duizendpoot zijn om alle leerlingen op maat te bedienen. Bij dit beeld van differentiatie wordt gemeend dat differentiëren vooral is weggelegd voor de ervaren docent met veel dienstjaren.
Ik kies bij voorkeur bij het begeleiden van scholen en docenten om met verschillen in de klas om te gaan een didactisch / pedagogische insteek. Daar waar de docent goed in is gebruiken; zijn pedagogisch/didactisch repertoire inzetten en uitbreiden om van de verschillen in de klas gebruik te maken. Wanneer werkvormen worden ingezet waarbij leerlingen deels in homogene, maar juist af en toe bewust in heterogene groepen samen leren, hebben zowel de zwakkeren als de leerlingen die sneller zijn en meer van de stof begrijpen er baat bij.
Speciale aandacht voor meervoudige intelligentie, om variatie te bieden en ruimte te maken voor keuzes van leerlingen, kan in een meer geavanceerde opzet voor lessenseries met leerarrangementen worden ingezet.