Wat is nu echt de meerwaarde van kunst- en cultuuronderwijs?

leestijd: 3 minuten

Hoe zorg je ervoor dat kunstonderwijs écht onderdeel wordt van de dagelijkse schoolpraktijk, zonder dat het voelt als iets ‘extra’s’ dat er nog bij moet? We weten inmiddels, ook uit onderzoek, hoe waardevol kunst en cultuur zijn. Het gaat namelijk verder dan alleen creatief bezig zijn. Kunst prikkelt de verbeelding, helpt leerlingen om zich beter te uiten en kan zelfs bijdragen aan taalontwikkeling, motivatie en zelfvertrouwen. Het vergroot soms zelfs de kansen van leerlingen die dat hard nodig hebben. Temeer reden om het de vaste plek op school te geven die het verdient!

Wat kunstonderwijs aantoonbaar oplevert

Uit onderzoek komen verschillende effecten van kunst- en cultuuronderwijs naar voren:

Leerlingen ontwikkelen er sociale en persoonlijke vaardigheden mee. Ze leren samenwerken, hun gevoelens onder woorden brengen en open staan voor andere perspectieven. Vooral in vakken als drama en muziek worden die sociaal-emotionele effecten zichtbaar.
Ook op het gebied van taal en denken versterkt kunst het leren. Muzieklessen helpen bijvoorbeeld bij klankherkenning en fonologisch bewustzijn, wat zich kan vertalen in betere lees- en taalresultaten.
Daarnaast stimuleert kunst creativiteit en kritisch denken. Leerlingen worden uitgedaagd om vragen te durven stellen, eigen oplossingen te zoeken en fouten te zien als onderdeel van het leerproces.
Het heeft ook invloed op hun motivatie en welzijn. Kinderen die regelmatig met kunst bezig zijn, ervaren meer plezier in leren en groeien in zelfvertrouwen.
Bovendien legt kunstonderwijs een basis voor culturele betrokkenheid. Leerlingen leren kunst en cultuur waarderen en nemen die ervaring vaak mee hun verdere leven in.
Tot slot draagt kunst bij aan kansengelijkheid. Het verkleint de afstand tussen leerlingen met verschillende achtergronden. Vooral voor wie thuis weinig met kunst in aanraking komt, maakt het een zichtbaar verschil.

Tip: De podcastserie ”Kunsteducatie Doorgelicht” duikt dieper in de wereld van kunsteducatie en verschillende onderzoeksbevindingen die het belang van kunst onderbouwen.

Hoe breng jij kunst- en cultuur naar je les?

Kunstonderwijs vraagt niet om een compleet nieuw lesprogramma. Vaak begint het simpelweg met anders kijken naar wat je al doet. Kleine aanpassingen kunnen al een groot verschil maken. Een aantal tips:

Werk met open opdrachten: laat leerlingen zelf keuzes maken in materiaal, thema of vorm. Zo stimuleer je hun creatief denken en eigenaarschap.

Voorbeeld: Bij geschiedenis kunnen leerlingen een gebeurtenis verbeelden in een schilderij, gedicht of korte scène. De inhoud blijft hetzelfde, alleen de vorm verandert.

Combineer uitleg met reflectie: leg een techniek of concept kort uit, maar neem daarna de tijd om samen stil te staan bij het proces. Wat wilde je vertellen? Wat werkte goed? Wat zou je een volgende keer anders doen? Zo leren leerlingen betekenis geven aan wat ze maken.

Verweef kunst met andere vakken: kunst hoeft geen losstaand onderdeel te zijn. Laat beeldende vorming aansluiten bij taal (een verhaal verbeelden), muziek bij rekenen (ritme en breuken), of theater bij burgerschap (empathie, perspectief).

Zorg voor succeservaringen: laat elke leerling een kunstopdracht presenteren, hoe klein ook. Het hoeft niet perfect te zijn, inspanning en groei zijn minstens zo waardevol. Juist dat geeft vertrouwen.

Maak het zichtbaar: gebruik presentaties, een kunstmuur, een mini-expo of een digitaal portfolio. Door werk te tonen groeit niet alleen de trots van leerlingen, maar ook het draagvlak binnen de school.

Tip: Wil je graag meer dans –en beweging brengen naar je les? Haal inspiratie uit het boek ”Inspiratieboek voor creatieve dans- en bewegingslessen”.

Hoe geef je kunstonderwijs de plek op school die het verdient?

Een goed fundament voor kunstonderwijs begint bij een gedeelde visie. Ga als team in gesprek over de vraag waarom kunst ertoe doet. Niet alleen als vak, maar als middel om leerlingen breder te laten groeien, in verbeelding, empathie en zelfvertrouwen.

Maak kunst structureel onderdeel van het rooster: zorg dat kunst en cultuur niet alleen voorbijkomen tijdens projectweken. Leg samen vast hoeveel tijd, middelen en begeleiding er echt beschikbaar zijn, zodat het een vanzelfsprekend onderdeel wordt van het schooljaar.
Investeer in de leerkracht: onderzoek laat keer op keer zien: de kwaliteit van kunstonderwijs staat of valt met de leraar. Bied daarom ruimte voor scholing in kunstzinnige didactiek of stimuleer samenwerking met kunstenaars en culturele organisaties. Inspiratie werkt aanstekelijk.
Werk samen met de omgeving: verbind de school met lokale partners zoals musea, bibliotheken, muziekscholen of ateliers. Zo breng je nieuwe expertise binnen én vergroot je de betekenis van kunst voor leerlingen.
Maak zichtbaar wat het oplevert: kijk verder dan cijfers. Verzamel reflecties van leerlingen, observeer betrokkenheid en gebruik tevredenheidsvragen om te zien wat kunstonderwijs doet met motivatie en schoolcultuur. Zo blijft het geen ‘extraatje’, maar zichtbaar waardevol.

Kunstonderwijs is geen extraatje, maar een fundament voor brede ontwikkeling. Het helpt je leerlingen niet alleen om beter te tekenen of zingen, maar ook om beter te denken, voelen en begrijpen. Wanneer je als leraar de ruimte krijgt om te experimenteren en als leidinggevende een visie en beleid kan bieden, kan kunstonderwijs uitgroeien tot de motor van creativiteit en motivatie binnen je school.

Lees verder